Veroudering, systeemziekten en mondgezondheid: Implicaties voor vrouwen wereldwijd (Deel II)
Preventie en behandelingsmaatregelen

Kennis van de risicofactoren en de kans op hun voorkomen miimalisere, is een noodzakelijke eerste stap op weg naar een significante preventieve impact op beroertes. Bij bloeddrukwaarden van 140/90 mmHg of meer, en 130/80 mmHg of meer bij diabetici, is een jaarlijkse controle aanbevolen. Als er sprake is van normale waarden van 120/80 mmHg volstaat een tweejaarlijkse controle. De cholesterolwaarden moeten om de vijf jaar gecontroleerd worden aan de hand van een nuchter lipoproteïneprofiel. Volgens de American Heart Association moeten vrouwen een totale cholesterolwaarde onder 200 mg/dl handhaven, een HDL boven 50 mg/dl, een LDL onder 100 mg/dl en triglyceridewaarden onder 150 mg/dl. Het is noodzakelijk om de levensstijl aan te passen, met onder meer een gezonde voeding, beperking van de zoutopname, regelmatige lichaamsbeweging en gewichtsverlies om de bloeddruk- en cholesterolwaarden te verlagen en te handhaven op een gezond peil. Gelukkig bestaan er preventieve maatregelen en aanbevelingen op het gebied van levensstijl, waarin de nadruk wordt gelegd op een gezond eetpatroon met weinig verzadigde vetten en zonder transvetten, wat zeker cardiovasculaire voordelen heeft. Suggesties voor een gezonde voeding vindt u in Tabel 2.

Om de bloeddruk te verlagen, wordt naast een gezonde voeding ook gewichtsverlies, regelmatige lichaamsbeweging aanbevole en indien nodig medicatie gegeven . Voorbeelden hiervan zijn:

• Remmers van het angiotensineconverterend enzym (ACE-inhibitoren)
• Diuretica
• Angiotensinereceptorblokkers
• Bèta- of alfablokkers

Als gevolg van een abnormaal hartritme kunnen bloedstolsels gevormd worden. Als het stolsel loskomt, kunnen ischemische beroertes optreden. Anticoagulantia zoals warfarine (Coumarine) of aspirine helpen de kans te verkleinen dat bloedplaatjes stolsels vormen. Van antistollingsgeneesmiddelen werd aangetoond dat ze het risico op ischemische beroertes doen dalen met 68%.

Geneesmiddelen worden vaak aanbevolen als de streefwaarden voor cholesterol en triglyceriden niet worden bereikt na drie maanden van een aangepaste levensstijl, als de LDL-cholesterolwaarden meer dan 190 mg/dl bedragen en/of in geval van een persoonlijke voorgeschiedenis van één of meerdere risicofactoren (bijv. hartziekte, diabetes, eerdere beroerte, lage HDL en hoge triglyceriden). Mogelijkheden zijn:

• Statines, niacine en fibraten, die allemaal gebruikt worden om de triglyceride- en LDL-concentraties te verlagen en de HDL-waarden te verhogen.

Statines worden niet enkel aanbevolen omwille van hun cholesterolverlagende effecten en worden courant voorgeschreven voor patiënten die een ischemische beroerte hebben gehad en voor wanneer ze uit het ziekenhuis ontslagen worden.⁹ Studies hebben uitgewezen dat patiënten die het gebruik van statines staken één tot twee maanden na hun ziekenhuisopname hun risico op overlijden als gevolg van een beroerte binnen één jaar verhogen.²¹

Een dagelijkse lage dosis aspirine verlaagt het risico op een tweede beroerte bij vrouwen die een ischemische beroerte of een hartaanval gehad hebben. Het bewijsmateriaal hiervoor bij gezonde vrouwen is echter niet doorslaggevend.⁹ Volgens de 2005 Women’s Health Study vertoonden gezonde vrouwen die dagelijks een lage dosis aspirine namen, een risicoreductie voor ischemische beroertes met 24%, maar het risico op hemorragische beroertes steeg met 24%. De cardiovasculaire voordelen voor vrouwen in de leeftijdscategorie 65+ die dagelijks aspirine nemen, waren een afname van het aantal hartaanvallen met 34% en van ischemische beroertes met 30%. Andere bevindingen van de Women’s Health Study waren dat vrouwen jonger dan 65 meer last kunnen hebben van bijwerkingen zoals gastro-intestinale bloedingen, blauwe plekken en een verhoogd risico op hemorragische beroertes versus de bescheiden voordelen van dagelijks aspirinegebruik. Verder moeten gezonde 65+ vrouwen en jongere vrouwen met een familiale voorgeschiedenis van CVZ hun arts consulteren in verband met een behandeling met een lage dosis aspirine (81 mg baby-aspirine).⁹

Wat te doen op het gebied van roken? Vermijd roken en passief roken. Op basis van onderzoeksstudies is een aanpak in drie stappen ontwikkeld om te stoppen met roken, onder meer op basis van rookstopprogramma’s met de volgende suggesties:

• Nicotinekauwgum of een nicotinepleister.
• Technieken aanleren om de gedachte aan roken en activiteiten die dit gedrag uitlokken, weg te nemen.
• Professionele hulp zoeken en actief deelnemen in ondersteunende werkgroepen. (Rookstopprogramma’s zijn beschikbaar online en gratis.)

Mits dagelijks 30 minuten beweging en langere of intensievere training kan nog meer succes geboekt worden. Matig-intensieve lichaamsbeweging zoals wandelen, zwemmen en fietsen kan helpen bij het herstellen van een beroerte en het risico op een nieuw CVA verlagen. In geval van invaliditeit als gevolg van een beroerte, vraag een fysiotherapeut om een programma op maat op te stellen.⁹